Nationaal Park Kalmthoutse heide: een grote kans voor alle partijen
‘Alles laten zoals het is, biedt geen perspectief’
Natuur houdt zich niet aan grenzen. Zoveel is duidelijk als je in het Grenspark Kalmthoutse Heide bent. Het gebied is door de diversiteit van enorme ecologische en cultuurhistorische waarde. Om die waarde te benadrukken, en om verder te werken aan kwalitatieve natuur en aan passende recreatie in de regio, heeft het grenspark de ambitie om Nationaal Park te worden.
Deze ambitie leidt bij sommige gemeenten en belangengroepen tot onrust. Onrust die wij onderkennen en waar we zorg voor hebben. In de openbare discussie gaat nu veel aandacht naar het halen van elkaars gelijk. Wij zijn van mening dat de transitie naar Nationaal Park vooral een zoektocht is naar gemeenschappelijke belangen. Een zoektocht die eindigt in winst voor alle partijen. Wij zien vooral kansen. Want alles laten zoals het is, biedt geen enkele partij in dit debat een lonkend perspectief.
De feiten op een rij
Het Grenspark Kalmthoutse heide ligt op de grens van Nederland en België en is zo’n zestig vierkante kilometer groot. Het Nederlandse deel is al Nationaal Park. Het gebied maakt als Habitat- en Vogelrichtlijngebied deel uit van het Europese Natura 2000-netwerk. De ambitie is om tot een grensoverschrijdend Nationaal Park te worden van ruim 14.000 hectare. Dit is mogelijk door al bestaande natuur bij het park te betrekken. Zo voldoet het park aan de eis die voor nationaal parken wordt gesteld: een oppervlakte van minstens 10.000 hectare.
Robuustere natuur is nodig
Het uitgestrekte natuurgebied bevat droge en natte heide, stuifzanden, voedselarme vennen en bos. Hiermee is het een belangrijk gebied voor soorten broedvogels als zwarte specht, nachtzwaluw en boomleeuwerik. In de vennen waren geoorde fuut, dodaars en oeverkruid en zonnedauw een gewone verschijning. Waren, want door verdroging en stikstofdepositie staan deze soorten onder druk.
Veel planten en dieren vinden in Nederland en België hun laatste toevluchtsoord in natuurgebieden. En zelfs daar zijn ze kwetsbaar. Daarom moeten we investeren in robuuste, veerkrachtige, samenhangende en multifunctionele natuurlandschappen. Veerkrachtige, toekomstbestendige natuur met lage beheerlasten en haalbare doelen. Erkenning als Nationaal Park geeft geïnteresseerde belanghebbenden de mogelijkheid om samen het park te behouden als natuurlandschap, meer uniformiteit in beheer en behoud te krijgen en zo versnippering van natuur tegen te gaan. Een erkenning is nodig om ook in de toekomst zeker te kunnen zijn van bescherming en middelen. Zo wordt natuur weerbaarder en verbetert haar herstel- en aanpassingsvermogen.
Investeringskansen en toekomstperspectief
Het instrument Nationaal Park voorziet in financiële middelen om een samenwerkingsmodel op te bouwen. Doelstellingen voor biodiversiteit, klimaat, stikstof en waterhuishouding zullen leidend blijven voor zowel Nederlands als Vlaams beleid. Met of zonder Nationaal Park. Mét Nationaal Park is het gemakkelijker om te investeren in deze doelstellingen.
Dat vergt vertrouwen. Vertrouwen in de afspraken die nu op tafel liggen. Dat de komst van een Nationaal Park geen nieuwe beperkingen oplegt. Dat regelgeving bij de huidige overheden blijft zoals hij is. Dat het parkendecreet niet gaat over de uitstoot. Het park is inzake ruimtelijke ordening een beleidsuitvoerend en geen beleidsmakend instrument. Het geeft enkel invulling aan de bestaande ruimtelijke bestemmingen in zowel natuur- én landbouwgebied.
Hoe de wereld er over vijftig jaar uitziet, weet niemand. We kunnen alleen op basis van de huidige inzichten beleid bepalen. Wat we wel weten, is dat robuustere natuur zorgt voor minder impact op de omgeving. Een vitale bodem en een goede waterhuishouding dient alle partijen. De mogelijkheden voor omschakeling naar een meer duurzame en leefbare bedrijfsvoering zijn legio. Denk daarbij aan korte keten, circulaire, biologische en/of natuurinclusieve landbouw. Elk bedrijf kan zo haar steentje bijdragen aan het herstel van de biodiversiteit op en rond het boerenland, aan een lagere milieudruk op de natuur in de aanpalende natuurkerngebieden en aan andere maatschappelijke uitdagingen inzake klimaat, water en landschap.
Recreatie
Het huidige grenspark trekt zo’n duizenden bezoekers per maand. Of het nu wandelaars, fietsers, ruiters of mountainbikers zijn: iedereen wil van de natuur genieten. Uitbreiding tot een Nationaal Park geeft kansen voor de omliggende gemeenten om bestaand toerisme in goede banen te leiden. Om het recreatief medegebruik af te stemmen op de draagkracht van de natuur, zijn spreiding tussen en zonering in de natuurkerngebieden uiterst belangrijk. Het maakt bepaalde gedeelten van het park tot een rustgebied voor planten en dieren. Bezoekers kunnen de natuur nog steeds beleven zonder deze te verstoren.
Resumé
De transitie naar een Nationaal Park biedt perspectief. Het biedt alle partijen de kans om gezamenlijk te kunnen werken aan de bovengenoemde speerpunten. Een open dialoog is nodig om elkaar weer te vinden en gezamenlijk verder te bouwen, met oog voor elkaars belang en de klimaatcrisis niet uit het oog verliezend. Daar dragen wij graag aan bij.
